5 godzin temu
W miarę jak sztuczna inteligencja zyskuje dominującą pozycję w środowisku pracy, młodsze pokolenia coraz częściej podważają sens tradycyjnej edukacji. Nowy raport Indeed ujawnia, iż niemal połowa osób poszukujących pracy z pokolenia Z uważa, iż ich wykształcenie wyższe stało się nieistotne w dobie generatywnej AI. To nie tylko wyraz frustracji — to sygnał zmiany systemowej, której skutki dopiero zaczynamy rozumieć.
Dyplom kontra rzeczywistość pracy z AI
Zderzenie między tym, czego uczą uczelnie, a czego potrzebuje rynek, staje się coraz bardziej widoczne. Podczas gdy millenialsi i boomersi częściej akceptują wartość edukacji akademickiej, młodsze pokolenie coraz częściej uznaje ją za kosztowną i niedopasowaną do rzeczywistości. Tradycyjny model kariery — dyplom, staż, stabilna praca — nie znajduje już potwierdzenia w świecie, gdzie głównym wyróżnikiem kandydata staje się biegłość w obsłudze narzędzi AI.
Oferty pracy coraz rzadziej wymagają dyplomu — w zamian pojawiają się konkretne oczekiwania dotyczące znajomości technologii. Umiejętność tworzenia promptów, pracy z narzędziami no-code czy automatyzacji zadań w środowisku AI zaczyna być bardziej ceniona niż tytuł licencjata. W tym kontekście dyplom wyższej uczelni staje się bardziej symbolem niż gwarantem zatrudnienia.
AI przenika każdą ofertę pracy
Według danych Indeed, niemal każda opublikowana dziś oferta pracy ma choć minimalny kontakt z technologiami generatywnej AI. Dotyczy to zarówno stanowisk entry-level, jak i funkcji menedżerskich. Firmy nie tylko wdrażają nowe narzędzia — one zmieniają sposób organizacji pracy. Wymagania rosną: pracownicy muszą nie tylko znać AI, ale też rozumieć, jak ją stosować w kontekście swojej roli.
Równolegle rosną też oczekiwania wobec kompetencji miękkich: elastyczność, zdolność szybkiego uczenia się, gotowość do pracy z nieznanymi technologiami. Dla pokolenia Z, które dopiero wchodzi na rynek, to podwójne wyzwanie. Ich edukacja nie nadąża za tempem zmian, a jednocześnie rynek oczekuje gotowości do natychmiastowego działania w środowisku naszpikowanym nowymi narzędziami.
Szkolenia zamiast studiów
Wobec tej luki kompetencyjnej młodzi pracownicy coraz częściej wybierają alternatywne formy nauki. Z danych platformy O’Reilly wynika, iż tylko w ubiegłym roku liczba osób poszukujących szkoleń z AI wzrosła ponad czterokrotnie. Popularnością cieszą się krótkie, praktyczne kursy — często darmowe lub relatywnie tanie — które pozwalają zdobyć konkretne umiejętności szybciej niż tradycyjne studia.
Firmy technologiczne reagują, tworząc otwarte programy szkoleniowe, certyfikaty i platformy edukacyjne. Programy typu „learn and apply” stają się nowym standardem — również wewnątrz firm, które inwestują w rozwój pracowników zamiast szukać gotowych ekspertów na rynku. Dla wielu młodych ludzi to bardziej opłacalna i skuteczna ścieżka rozwoju niż kosztowne, kilkuletnie studia.
Co istotne, to nie tylko trend edukacyjny, ale też zmiana strukturalna. AI rozwija się zbyt szybko, by systemy akademickie mogły za nim nadążyć. Dlatego coraz więcej kompetencji zdobywa się „na żądanie”, w czasie rzeczywistym, i w ścisłym powiązaniu z rynkiem pracy.
Nowa odpowiedzialność liderów
Choć to pracownicy muszą adaptować się do zmian, to na liderach organizacji spoczywa realna odpowiedzialność za ich przebieg. AI wymusza nowy typ przywództwa: zorientowanego na rozwój kompetencji, inkluzyjność technologiczną i ciągłe wsparcie. Od CIO, CTO czy dyrektorów HR oczekuje się dziś nie tylko znajomości technologii, ale przede wszystkim umiejętności przeprowadzania zespołów przez proces zmian.
Coraz więcej firm uruchamia wewnętrzne programy upskillingowe — nie jako benefit, ale warunek utrzymania konkurencyjności. Liderzy stają się architektami kompetencji organizacyjnych: oceniają luki, tworzą środowisko testowania narzędzi, motywują pracowników do eksplorowania nowych rozwiązań.
To zmiana roli — z menedżera do trenera, który wspiera rozwój i zmniejsza barierę wejścia w świat AI. Bez tego choćby najlepsza technologia pozostanie niewykorzystanym potencjałem.
Ryzyko wykluczenia i nierówności
Nie wszyscy jednak mają równe szanse w tej transformacji. Raport Indeed sygnalizuje, iż AI może pogłębiać nierówności społeczne: między dużymi miastami a mniejszymi ośrodkami, między osobami z dostępem do zasobów edukacyjnych a tymi, którzy muszą polegać wyłącznie na sobie. Cyfrowa luka kompetencyjna zaczyna działać jak filtr — przesądzając o tym, kto będzie miał realny dostęp do awansu i dobrego wynagrodzenia.
W Polsce i innych krajach regionu to wyzwanie szczególnie widoczne. System edukacji nie oferuje jeszcze skutecznych ścieżek przygotowania do pracy z AI, a lokalne rynki pracy wciąż premiują formalne kwalifikacje, często bez realnej wartości praktycznej. Młodzi ludzie, którzy czują się pominięci przez zmiany, zaczynają odrzucać nie tyle AI, co cały model kariery zawodowej, który przestał gwarantować stabilność i rozwój.
Zmieniaj się albo zostań w tyle
AI nie tylko zmienia technologię — zmienia definicję kompetencji, kariery i wartości pracy. Młodsze pokolenia stają się tymi, którzy najtrafniej dostrzegają tę zmianę. Ich sceptycyzm wobec uczelni, potrzeba elastyczności i wybór samodzielnych ścieżek edukacji nie są oznaką buntu — to adaptacja do rzeczywistości, która przestała nagradzać dyplomy, a zaczęła premiować zdolność do nieustannego uczenia się.
Dla liderów, firm i instytucji publicznych to najważniejszy sygnał: jeżeli chcą budować organizacje odporne na przyszłość, muszą traktować inwestycję w ludzi równie poważnie, co inwestycję w technologię.
